Có phải trẻ béo phì dễ dậy thì sớm?

Theo số liệu, cứ 5.000 trẻ thì có khoảng 1 trẻ dậy thì sớm. Các nghiên cứu cho thấy, trung bình trẻ bắt đầu dậy thì sớm hơn trước. Sự gia tăng béo phì ở trẻ em có thể đóng một vai trò?

1. Vì sao trẻ béo phì dễ dậy thì sớm?

Tuổi dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong đời người. Trong giai đoạn này, con người trải qua quá trình chuyển đổi từ trẻ em sang người lớn, đạt được sự phát triển cả về thể chất và trưởng thành sinh sản.

Đối với bé trai, sự phát triển bộ phận sinh dục, mọc lông mu và nứt giọng nói được coi là những cột mốc quan trọng của tuổi dậy thì. Đối với bé gái, sự phát triển của ngực, lông mu và sự xuất hiện của kinh nguyệt là những đặc điểm chính của tuổi dậy thì.

Xu hướng chung hiện nay là tỷ lệ dậy thì sớm ngày càng gia tăng trên toàn thế giới, đặc biệt là ở trẻ em gái. Dậy thì sớm là yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tâm lý sau này.

Trẻ béo phì có nguy cơ dậy thì sớm cao.

Dậy thì sớm do nhiều nguyên nhân hoặc yếu tố nguy cơ khác nhau gây ra. Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan đáng kể giữa dậy thì sớm và béo phì. Trên thực tế, trẻ béo phì có nguy cơ dậy thì sớm cao hơn trẻ có cân nặng bình thường. Điều đó có thể do một số lý do:

Leptine: Leptin là hormone kích thích yếu tố tăng trưởng, được sản xuất bởi các tế bào mỡ. Leptin dường như đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh sự thèm ăn, hình dáng cơ thể và khả năng sinh sản. Các tế bào mỡ của chúng ta tạo ra leptin. Càng nhiều chất béo, cơ thể càng có nhiều leptin.

Trẻ thừa cân, béo phì sẽ có nồng độ leptin cao hơn trẻ bình thường, kích thích tuyến yên sản sinh ra hormone giới tính, từ đó dẫn đến dậy thì sớm.

Insulin: Béo phì thường đi kèm với tình trạng kháng insulin. Những thay đổi trong chuyển hóa insulin cũng có thể ảnh hưởng đến tuổi dậy thì.

Ngoài ra, còn nhiều yếu tố khác như di truyền, môi trường sống, chế độ ăn uống cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ dậy thì sớm ở trẻ béo phì.

2. Ảnh hưởng dậy thì sớm ở trẻ béo phì

Ảnh hưởng tâm lý: Trẻ dậy thì sớm thường có những thay đổi về tâm lý và dễ bị căng thẳng, lo âu, thậm chí trầm cảm. Theo BSKI Hoàng Hương, chuyên ngành Sản phụ khoa, dậy thì sớm ở bé gái phổ biến hơn bé trai. Dậy thì sớm có thể gây ra những khó khăn về tâm lý và tinh thần cho trẻ.

Con trai có thể hung hăng hơn. Ngoài ra, những đứa trẻ này tuy dậy thì sinh lý sớm nhưng tâm lý chưa phát triển nên dễ bị kẻ xấu lợi dụng để quấy rối tình dục.

Những bé gái trưởng thành sớm có thể có lòng tự trọng thấp và tỷ lệ trầm cảm, rối loạn tâm lý và rối loạn ăn uống cao hơn. Những bé gái dậy thì sớm có thể xấu hổ, xấu hổ về những thay đổi về thể chất của mình so với các bạn cùng trang lứa, dẫn đến thay đổi hành vi, buồn bã, cáu kỉnh…

Ảnh hưởng về thể chất: Dậy thì sớm có thể khiến trẻ phát triển xương khớp nhanh hơn nhưng thường dẫn đến hạn chế về chiều cao khi trưởng thành.

Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản: Dậy thì sớm có thể gây ra các vấn đề về kinh nguyệt ở bé gái, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này.

Tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính: Trẻ béo phì dậy thì sớm có nguy cơ cao mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch…

Hạn chế cho trẻ tiêu thụ đồ ăn nhanh để kiểm soát cân nặng và ngăn ngừa nguy cơ dậy thì sớm.

3. Làm gì để ngăn ngừa dậy thì sớm ở trẻ béo phì?

Kiểm soát cân nặng: Giúp trẻ duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống lành mạnh và tăng cường hoạt động thể chất thường xuyên.

Chế độ ăn: Hạn chế đồ ăn nhanh, đồ ngọt, đồ uống có ga, tăng cường tiêu thụ rau xanh, trái cây và các loại hạt. Nghiên cứu cho thấy chế độ ăn uống không cân bằng và lượng chất béo dư thừa trong cơ thể làm thay đổi nồng độ hormone thúc đẩy tuổi dậy thì.

Tiếp xúc với các hóa chất gây rối loạn nội tiết như hóa chất tổng hợp có trong nhựa, thuốc trừ sâu và các hóa chất công nghiệp khác sẽ ức chế hoặc làm thay đổi hoạt động của các hormone tự nhiên. Những hóa chất này tích tụ trong các mô mỡ của động vật. Tiêu thụ lượng lớn protein động vật và thịt có thể thúc đẩy tăng trưởng và đẩy nhanh tuổi dậy thì.

Bên cạnh đó, chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn và thức ăn nhanh cũng có thể làm gián đoạn sự phát triển thể chất bình thường.

Để ngăn ngừa dậy thì sớm, theo bác sĩ Hoàng Hương, cha mẹ cần lưu ý chế độ dinh dưỡng cho trẻ cần đầy đủ dinh dưỡng và cân đối các nhóm thực phẩm. Hạn chế cho trẻ ăn các thực phẩm chế biến sẵn và thức ăn nhanh có chứa chất phụ gia, chất béo xấu, chất tạo màu như đồ hộp, đồ ngọt, đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhiều dầu mỡ…

Khi trẻ được chẩn đoán dậy thì sớm việc điều trị kết hợp với giáo dục tâm lý phù hợp với lứa tuổi là cần thiết. Nếu nguyên nhân dậy thì sớm là do bệnh lý thì cần phải điều trị.

Xem thêm video đáng quan tâm:

Danh sách thực phẩm có thể gây dậy thì sớm ở trẻ.